LUF-subsidies voor historisch hormoononderzoek en inclusieve, veilige steden
Waarom hadden vrouwen vroeger minder last van botontkalking dan nu? En welke aspecten van een stad maken de openbare ruimte veilig, toegankelijk en prettig voor álle inwoners? Deze twee onderzoeksvragen kunnen dankzij de Stimuleringssubsidie van het Leids Universiteits Fonds de komende tijd nader onderzocht worden.
Osteoporose, ofwel botontkalking, zorgt bij bijna een miljoen mensen in Nederland voor een hoog risico op botbreuken en pijn. Vooral vrouwen ouder dan 50 jaar kampen met osteoporose en verliezen daardoor hun onafhankelijkheid. Maar in de negentiende eeuw behielden vrouwen wél sterke botten, blijkt uit een kleine pilot van archeoloog dr. Sarah Schrader en internist-endocrinoloog dr. Liesbeth Winter, terwijl de botdichtheid bij mannen ook toen afnam. ‘We vermoeden dat herhaalde zwangerschappen, langere periodes van borstvoeding geven en de bijbehorende hormoonschommelingen een beschermend effect hadden op botten.’
Leren van de doden
Om te kijken of die vermoedens kloppen en welke leefstijl- en omgevingsfactoren mogelijk ook een rol speelden, willen de onderzoekers zo’n drieduizend skeletten uit de periode 1100 tot 1850 onderzoeken. Met moderne technologieën kunnen de onderzoekers zowel de kwaliteit van het bot als hormonale veranderingen gedurende meer dan negenhonderd jaar vastleggen. Deze resultaten worden vergeleken met moderne botten. ‘Er is maar weinig bekend over botgezondheid in het verleden’, zegt dr. Schrader. ‘Dankzij de LUF-subsidie kunnen we hopelijk de precieze oorzaken van osteoporose achterhalen en op basis daarvan in de toekomst behandelingen of preventiemethodes ontwikkelen.’
Inclusieve en duurzame stad
Maar liefst negen onderzoekers van vijf faculteiten werken samen aan het tweede project waar LUF dit jaar de Stimuleringssubsidie aan toekent. Historicus dr. Alistair Kefford en zijn team gaan onderzoeken wat publieke ruimte in de stad toegankelijk, veilig en duurzaam maakt voor iedereen. Op dit moment woont 56 procent van de wereldbevolking in steden, maar naar verwachting zal dat in 2050 oplopen tot 70 procent. Dat brengt uitdagingen met zich mee op het gebied van volksgezondheid, natuur, economie en sociale cohesie. En soms zijn oplossingen tegenstrijdig: een criminoloog zal veel verlichting voorstellen om de stad ’s nachts veiliger te maken, maar een bioloog laat liever het licht uit om het ritme van dieren niet te verstoren.
Samenwerken met Den Haag
Om te kijken op welke manieren zo’n ingewikkelde puzzel het beste opgelost kan worden, werkt het onderzoeksteam samen met de gemeente Den Haag. ‘Er is veel stedelijke herontwikkeling gaande in de stad, dus ons onderzoek naar inclusieve en duurzame publieke ruimte komt op een goed moment’, zegt dr. Alistair Kefford, opleidingsvoorzitter BA Urban Studies at Campus Den Haag. ‘Bovendien doen veel collega’s en studenten al onderzoek in Den Haag, omdat de bachelor hier gegeven wordt. Dat maakt ons project ook uniek: het is zowel een onderzoeks- als educatieproject. Hierdoor kunnen we niet alleen verbeteringen voor de stad aandragen, maar ook voor de bachelor Urban Studies.’
Tekst: Wilke Martens