In de afgelopen jaren is veel vooruitgang geboekt bij de behandeling van kanker met immunotherapie. Deze behandeling zorgt dat de afweerreactie van het immuunsysteem dusdanig wordt versterkt dat de tumor verdwijnt. Het is echter een dure behandeling, die flinke bijwerkingen kan geven en ook nog eens niet bij elke patiënt effect heeft. Daarom willen artsen graag vooraf kunnen bepalen of het zinnig is hun patiënt te behandelen met immunotherapie.

Genen van tumor screenen

‘We weten dat deze therapie het best werkt op tumoren die heel veel mutaties in hun DNA hebben,’ zegt dr. De Miranda, werkzaam in het LUMC. ‘Het meest ideaal zou zijn om de hele genetische code van elke tumor te bepalen, dan weet je hoeveel mutaties er zijn. Maar dat is veel te duur en duurt heel lang.’ De oplossing is dat je niet alle 20.000 genen screent, maar een selectie die representatief is voor het gehele DNA. Er zijn hiervoor een aantal commerciële tests beschikbaar. ‘Maar in die tests zijn genen geselecteerd die je niet zou verwachten, op basis van onze huidige kennis van kankergenetica.’

‘Het meest ideaal zou zijn om de hele genetische code van elke tumor te bepalen, dan weet je hoeveel mutaties er zijn.’

Dr. De Miranda wilde onderzoeken of hij een representatievere selectie van genen kon maken, en daarmee een betere test kon ontwikkelen. Hij vroeg een projectsubsidie aan bij het LUF en kreeg in 2018 een bijdrage toegekend uit het Nypels-Van der Zee Fonds.

Representatieve selectie

‘Ondertussen zijn we al ver met het project,’ zegt dr. De Miranda. Op basis van computerdata maakte hij een selectie van genen die de hoeveelheid mutaties in de tumor goed zouden moeten weergeven. ‘We hebben nu de eerste tests in het lab uitgevoerd, met materiaal van tumoren van eerdere patiënten. Daaruit blijkt dat onze selectie dusdanig representatief is, dat we met het screenen van een veel kleiner aantal genen dan de commerciële testen een beter beeld van het aantal mutaties in de tumor kunnen geven.’ 

De bijdrage van het LUF maakte een groot verschil voor dr. De Miranda. ‘Omdat er voornamelijk commerciële partijen bezig zijn met dit type onderzoek, is het lastig om voor dit onafhankelijke onderzoek financiering te krijgen.’ Nu is dr. De Miranda zelf in gesprek met verschillende bedrijven iver de vraag ze op basis van zijn onderzoeksresultaten hun tests willen verbeteren. Die zouden beter, sneller en goedkoper kunnen worden. ‘En dat maakt dat artsen immunotherapie gerichter in kunnen zetten, bij die patiënten waar deze het meeste effect zal hebben.’