Eric Vermetten herinnert het zich nog goed, het verhaal van de veteraan die halverwege de jaren negentig zijn praktijk binnenliep. Hij had last van angstklachten en was altijd alert, achterdochtig en vermoeid. Keer op keer dacht hij terug aan Srebrenica: aan de vernederingen, de angst, en de kleine kinderen aan de poort die hij op den duur bij naam kende. Hadden zij de val van de enclave en de slachtpartij door de Serviërs overleefd? ‘Het zijn typische PTSS-klachten,’ zegt Vermetten. Hij is psychiater bij de militaire GGZ en bijzonder hoogleraar Psychotrauma’s aan het LUMC. In die functies werkt hij al geruime tijd met getraumatiseerde militairen. ‘Bij sommige mensen gaat zo’n traumatische gebeurtenis onder de huid zitten. Ze kunnen worden geconfronteerd met schuldgevoelens en nachtmerries die zich alleen met veel energie laten wegstoppen, maar dan ineens en onverwacht weer de kop opsteken.’

Onlangs ontving het LUF een grote schenking. Generaal-majoor buiten dienst Rob Nypels (89) deed een grote gift ten behoeve van het door hem opgerichte Nypels-Tans PTSS Fonds om het interdisciplinair onderzoek naar psychotraumatologie te bevorderen. Het belangrijkste doel van dit Fonds op Naam bij het LUF: de zorg voor veteranen en andere geüniformeerden verbeteren door het effect van nieuwe behandelmethoden te onderzoeken.

Anders kijken naar emoties

Vermetten wil onder meer testen of MDMA – de werkzame stof in de partydrug xtc – kan bijdragen aan een betere verwerking van een trauma. ‘In het verleden zijn mensen met oorlogstrauma’s al op deze manier behandeld. Combineer je MDMA met psychotherapie, dan kan de patiënt anders kijken naar emoties zoals angst, schaamte en schuld.’ Een bijkomend voordeel van de therapie is volgens Vermetten de unieke wijze van “naar binnen gekeerde verwerking”. MDMA is een zogeheten psycholyticum. Dat wil zeggen dat de  stof iemand in staat stelt om dichter bij een innerlijke beleving te komen zonder dat het bewustzijn, de concentratie of het spraakvermogen negatief worden beïnvloed. De patiënt is prima in staat om te communiceren, en kan daardoor aan zijn of haar behandelaar vertellen over de “achterkant” van het trauma. ‘Het toverwoord is herbeleefde verwerking’, zegt Vermetten. ‘Verwerking van het trauma is alleen mogelijk als je de patiënt terugbrengt naar de traumatische ervaring die hem of haar op slot heeft gezet.’

Terugkeerreizen

Die herbeleving komt ook terug in andere therapieën die Vermetten ontwikkelt. Zo doet hij onder meer onderzoek naar het gebruik van virtual reality. Met behulp van een VR-bril met eigen foto’s kunnen veteranen teruggebracht worden naar de situatie en locatie waar de traumatiserende aanslag of gevechtssituatie zich heeft voorgedaan. Ook wordt in internationaal verband een therapie ontwikkeld waarbij de patiënt letterlijk via een loopband zijn eigen foto binnenloopt.

"Het toverwoord is herbeleefde verwerking"
Prof.dr. Eric Vermetten

Tot slot onderzoekt Vermetten met verschillende collega’s het nut van zogeheten terugkeerreizen, waarbij de militair echt terugkeert naar de plek waar hij was uitgezonden. Dat laatste deed de soldaat die eind jaren negentig Vermettens praktijk binnen liep. Onlangs keerde hij – samen met Vermetten – terug naar Bosnië-Herzegovina. Via Facebook spoorde hij Bosniërs op die hij in Srebrenica had gekend. Ook de kinderen aan de poort, die inmiddels jonge vrouwen zijn en nu vaak zelf kinderen hebben. Vermetten: ‘Hij is daar het gesprek aangegaan met de overlevenden aan de hand van de foto’s die hij tijdens zijn uitzending had gemaakt. Hij heeft zich verzoend met zijn verleden. Daardoor heeft hij een nieuw evenwicht gevonden.’